Το ιστορικό Μοναστήρι της Ύδρας, η παλαίφατος Ι. Μονή Παναγίας της «Φανερωμένης» και νυν Καθεδρικός Ναός της Ιεράς Μητροπόλεως Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης, αποτελεί το κόσμημα της ηρωοτόκου και αγιοτόκου ενδόξου Νήσου. Είναι «το Μοναστήρι» (έτσι το αποκαλούν μέχρι σήμερα), που έδρασε την περίοδο της δουλείας του Γένους και που τις ημέρες του Αγώνα της Εθνεγερσίας, ανέλαβε ευθύνες και πρωτοβουλίες σημαντικές!
Από τις ιστορικές πηγές, η πρώτη ίδρυση τοποθετείται πριν από το έτος 1655. Στην αρχή η Μονή ήταν γυναικεία και συγκροτήθηκε από μία αδελφότητα 18 μοναζουσών, και εν συνεχεία μετετράπη σε ανδρώα. Το έτος 1747, η Μονή μετετράπη σε Σταυροπηγιακή.
Πρώτος Ηγούμενος υπήρξε ο Λαυρέντιος (1769-1779) και ο κατάλογος συνεχίζεται μέχρι και τον Άνθιμο (1820-1824).
Κατά την επανάστασιν του 1821 στο Μοναστήρι αυτό συνεδρίαζαν οι Προεστώτες και οι Ναυμάχοι, οι Καπεταναίοι και ο Λαός. Έγινε το κέντρο γιά την απελευθέρωση του Γένους μας, γι’ αυτό και φέρει το προσωνύμιο: «Ναυαρχείο»!
Η Αρχιτεκτονική, ακολουθεί την τεχνοτροπία των Βυζαντινών Μονών, με σαφείς επιρροές από τους χρόνους μετά την Άλωση. Το Καθολικό είναι τρίκλιτος θολωτός Ναός, Βασιλικού ρυθμού, μετά τρούλου. Τα κλίτη, χωρίζονται με κιονοστοιχίες. Το μεσαίο είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, το δεξιό στον Αγ. Χαράλαμπο και το αριστερό στον Αγ. Νικόλαο.
Η γενικότερη διακόσμηση του Ναού είναι καταπληκτική. Η εφέστιος εικόνα της Φανερωμένης, ευρίσκεται στο παλαιό προσκυνητάρι του Τέμπλου. Άλλες σημαντικές εικόνες είναι: Η Παναγία η Βρεφοκρατούσα (η Παναγία του Μαλίκη), του Αγ. Κων/νου του Υδραίου, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, και του Αγ. Σπυρίδωνος. Οι πολυέλαιοι και τα κανδήλια, προσθέτουν αίγλη στη θέα του Ναού. Πρέπει να τονισθή ότι, όλοι οι πολυέλαιοι του Ναού και τα κανδήλια δεν λειτουργούν με ρεύμα, αλλά φωτίζουν τον εσωτερικό χώρο του Ναού, με την φλόγα των πολλών κεριών ή των φυτιλιών!
Τα πάμπολλα κειμήλια του Ναού, εκτίθενται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο, που λειτουργεί εντός του χώρου της Μονής.
Το Μοναστήρι, έχει δύο κωδωνοστάσια. Το «μικρό» ανεγέρθηκε το 1806 και το δεύτερο και μεγαλύτερο το 1874.
Εκατέρωθεν της εισόδου, διακρίνομε τα αγάλματα των Ανδρέα Μιαούλη και Λαζάρου Κουντουριώτη.
Από τις ιστορικές πηγές, η πρώτη ίδρυση τοποθετείται πριν από το έτος 1655. Στην αρχή η Μονή ήταν γυναικεία και συγκροτήθηκε από μία αδελφότητα 18 μοναζουσών, και εν συνεχεία μετετράπη σε ανδρώα. Το έτος 1747, η Μονή μετετράπη σε Σταυροπηγιακή.
Πρώτος Ηγούμενος υπήρξε ο Λαυρέντιος (1769-1779) και ο κατάλογος συνεχίζεται μέχρι και τον Άνθιμο (1820-1824).
Κατά την επανάστασιν του 1821 στο Μοναστήρι αυτό συνεδρίαζαν οι Προεστώτες και οι Ναυμάχοι, οι Καπεταναίοι και ο Λαός. Έγινε το κέντρο γιά την απελευθέρωση του Γένους μας, γι’ αυτό και φέρει το προσωνύμιο: «Ναυαρχείο»!
Η Αρχιτεκτονική, ακολουθεί την τεχνοτροπία των Βυζαντινών Μονών, με σαφείς επιρροές από τους χρόνους μετά την Άλωση. Το Καθολικό είναι τρίκλιτος θολωτός Ναός, Βασιλικού ρυθμού, μετά τρούλου. Τα κλίτη, χωρίζονται με κιονοστοιχίες. Το μεσαίο είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, το δεξιό στον Αγ. Χαράλαμπο και το αριστερό στον Αγ. Νικόλαο.
Η γενικότερη διακόσμηση του Ναού είναι καταπληκτική. Η εφέστιος εικόνα της Φανερωμένης, ευρίσκεται στο παλαιό προσκυνητάρι του Τέμπλου. Άλλες σημαντικές εικόνες είναι: Η Παναγία η Βρεφοκρατούσα (η Παναγία του Μαλίκη), του Αγ. Κων/νου του Υδραίου, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, και του Αγ. Σπυρίδωνος. Οι πολυέλαιοι και τα κανδήλια, προσθέτουν αίγλη στη θέα του Ναού. Πρέπει να τονισθή ότι, όλοι οι πολυέλαιοι του Ναού και τα κανδήλια δεν λειτουργούν με ρεύμα, αλλά φωτίζουν τον εσωτερικό χώρο του Ναού, με την φλόγα των πολλών κεριών ή των φυτιλιών!
Τα πάμπολλα κειμήλια του Ναού, εκτίθενται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο, που λειτουργεί εντός του χώρου της Μονής.
Το Μοναστήρι, έχει δύο κωδωνοστάσια. Το «μικρό» ανεγέρθηκε το 1806 και το δεύτερο και μεγαλύτερο το 1874.
Εκατέρωθεν της εισόδου, διακρίνομε τα αγάλματα των Ανδρέα Μιαούλη και Λαζάρου Κουντουριώτη.
Πηγή φωτογραφιών: Κώστας, Χαρούλα και Ειρήνη.
