Όταν οι συνασπισμένοι Έλληνες υπό την ηγεσία των Σπαρτιατών νίκησαν τους Πέρσες στις Πλαταιές, στην τελική νικηφόρα μάχη εναντίον των εισβολέων (είχαν προηγηθή ο Μαραθώνας, οι Θερμοπύλες και η ναυμαχία της Σαλαμίνας), ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Παυσανίας, ανακάλυψε ανέπαφη τη σκηνή του Πέρση στρατηγού Μαρδόνιου, στο κέντρο του αντιπάλου στρατοπέδου. Η επέλαση των ολίγων χιλιάδων Ελλήνων εναντίον των εκατοντάδων χιλιάδων Περσών, ήταν τόσο σαρωτική, που όλοι οι στρατηγοί των εχθρών σκοτώθηκαν και οι αποδεκατισμένες περσικές στρατιές σκορπίσθηκαν άτακτα στο Βορρά.
Ο σκληροτράχηλος και λιτοδίαιτος Παυσανίας, μπήκε μέσα στην πολυτελή σκηνή, όπου περίμεναν έντρομοι οι ευνούχοι, οι υπηρέτες και οι μάγειροι του Πέρση στρατηγού. Ο Λακεδαιμόνιος έμεινε έκπληκτος από την πολυτέλεια, από τα χρυσά και αργυρά αντικείμενα, από τα κεντητά καλύμματα και τα περίτεχνα χαλιά, ενώ αυτός κοιμόταν ημίγυμνος στις καλαμωτές του Ευρώτα.
Διέταξε λοιπόν τους φοβισμένους αρτοποιούς και μαγείρους, να του ετοιμάσουν ένα δείπνο όμοιο με αυτό που παρασκεύαζαν κάθε μέρα γιά τον Μαρδόνιο. Αυτοί το έκαναν, βάζοντας όλη τους την τέχνη, γιά να γλιτώσουν τη ζωή τους. Έστρωσαν με δέρματα τα αργυροποίκιλτα ανάκλιντρα και γέμισαν τα σκαλιστά τραπέζια με χρυσά πιάτα, μέσα στα οποία υπήρχαν τα πιο περίπλοκα και θαυμαστά εδέσματα, που μπορούσε να βάλει ο νους του ανθρώπου. Ο Παυσανίας, έμεινε εμβρόντητος από τη χλιδή και την πολυτέλεια του πρωτοκόλλου.
Όταν τελείωσαν οι Πέρσες, ο Σπαρτιάτης κάλεσε δύο είλωτες και τους είπε να ετοιμάσουν ένα άλλο δείπνο, σύμφωνα με τις συνήθειες των Λακεδαιμονίων. Αυτοί έβαλαν λίγο νερό, ψωμί, ελιές και ένα κρεμμύδι. Ο Παυσανίας τοποθέτησε δίπλα-δίπλα τα δύο δείπνα και έπειτα κάλεσε τους στρατηγούς των υπολοίπων Ελλήνων.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, όταν συγκεντρώθηκαν, ο Παυσανίας τους έδειξε τα δύο τραπέζια με τα γεύματα γελώντας και τους είπε τα ακόλουθα ελάχιστα, πλην μεστά με σοφία λόγια:
«Άνδρες Έλληνες, να γιατί σας κάλεσα. Γιά να σας δείξω τον παραλογισμό του Πέρση, ο οποίος, ενώ έχει αυτό τον τρόπο ζωής, ήλθε να μας πάρει αυτήν εδώ την φτώχεια»!!!
