Η Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος είναι γνωστή για τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν εκεί και σχετίζονται με τις τελευταίες μέρες και τη δολοφονία του Αλή Πασά, που έγινε στα κελιά της τον Ιανουάριο του 1822.
Ευρίσκεται σε μικρή απόσταση από την Ιερά Μονή Προδρόμου, νοτιοανατολικά της κοινότητας του Νησιού. Η παλαιότερη μαρτυρία για τον Ιερό Ναό υπάρχει στην αυτοβιογραφία των Αψαράδων. Εκεί αναφέρεται ότι, κοντά στο χώρο που κτίσθηκε η Ιερά Μονή Προδρόμου ευρισκόταν το Ησυχαστήριο του Αγίου Παντελεήμονος, όπου είχε μονάσει ο Μοναχός Αντώνιος. Έτσι συνάγεται ότι στην ίδια θέση υπήρχε Ναός ήδη από το 15ο αιώνα. Το 1800 ο Ναός καταστράφηκε από ένα μεγάλο βράχο που έπεσε από γειτονικό λόφο. Ο Ναός επισκευάσθηκε, αλλά το 1810 καταστράφηκε ξανά από άλλο βράχο. Τότε ο Ναός επισκευάσθηκε εκ νέου από τον Ηγούμενο Ανανία. Στις αρχές του 20ου αιώνα η γιαννιώτικη συντεχνία των τσαρουχάδων ή σανδαλοποιών, οι οποίοι είχαν ως προστάτη τους τον Άγιο Παντελεήμονα, ανέλαβαν την Ιερά Μονή.
Η Ιερά Μονή αποτελείται από το Καθολικό και τα κελιά, που υπάρχουν στη βόρεια και στη νότια πλευρά. Το Καθολικό είναι μικρών διαστάσεων βασιλική. Η κύρια είσοδος του Ναού ευρίσκεται στη νότια πλευρά και είναι χαμηλή. Ο χώρος φωτίζεται από λιγοστά παράθυρα. Έχουν ευρεθή ερείπια, τα οποία πιθανόν αποτελούν αρχιτεκτονικά λείψανα του ησυχαστηρίου του Αγίου Παντελεήμονος. Πάντως ο σημερινός Ναός αποτελεί ανακατασκευή που έγινε στα χρόνια της ύστερης Τουρκοκρατίας (19ος αιώνας).
Πηγή φωτογραφιών: Κώστας, Χαρούλα και Ειρήνη.
Πηγή κειμένου:romiosini.org.gr
