Η Ιερά Μονή των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, ευρίσκεται εις τα Β.Α. της Μυτιλήνης και εις απόστασιν 3 χλμ. από τον οικισμό της Θερμής. Η σημερινή Ι. Μονή εκτίσθηκε εις τον Λόφο των Καρυών εις την θέσι Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής.
Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει κάθε χρόνο, την Τρίτη της Διακαινησίμου, ημέρα κατά την οποία εμαρτύρησαν οι Άγιοι, το 1463!
Η Ιστορία του ιερού αυτού χώρου διακρίνεται σε τρεις περιόδους:
Την πρώτη περίοδο:
Το 1235, ήταν γυναικεία Μονή με Ηγουμένη την Αγία Ολυμπία και τριάντα Μοναχές. Εμαρτύρησαν όλες από τους Σαρακηνούς πειρατές!
Την δεύτερη περίοδο:
Το 1463, η Μονή ελειτούργησε ως ανδρική, με Ηγούμενο τον Άγιο Ραφαήλ. Ο Άγιος Ραφαήλ με τον Άγιο Νικόλαο, μετά την πτώσι της Κωνσταντινουπόλεως το 1453, εγκαταστάθηκαν και έζησαν ειρηνικά γιά 9 περίπου χρόνια εις την Μονή που ήταν αφιερωμένη εις το Γενέσιον Της Θεοτόκου. Το 1463, έγινε ένα κίνημα εις τη Θερμή και οι Χριστιανοί ανέβηκαν να κρυφθούν εις το Μοναστήρι. Μαζί τους ήταν ο Δάσκαλος Θεόδωρος με τον Προεστό Βασίλειο (πατέρα της δωδεκάχρονης Αγίας Ειρήνης) και την οικογένειά του. Οι Τούρκοι έφθασαν εις το Μοναστήρι την Μεγάλη Παρασκευή, συνέλαβαν τον Ηγούμενο Ραφαήλ, τον Διάκονο Νικόλαο, την οικογένεια τού Προεστού και τον Δάσκαλο. Άρχισαν να τους βασανίζουν γιά να ομολογήσουν πού κρύβονται οι άλλοι Χριστιανοί και γιά να αρνηθούν την Πίστι τους. Την Αγία Ειρήνη, αφού έκοψαν το χεράκι Της μπροστά εις τους γονείς Της, Την έβαλαν σ’ ένα πιθάρι και Την έκαψαν... Εις τον Άγιο Ραφαήλ έκαναν πολλά βασανιστήρια. Τον εκτυπούσαν με τα ρόπαλα, Τον έσερναν από τα μαλλιά και την γενειάδα, Τον έδερναν με αγριότητα, Τον εκεντούσαν με τις λόγχες τους και μετά Τον εκρέμασαν ανάποδα σε μία καρυδιά, Τον επριόνισαν εις το στόμα και απέκοψαν την σιαγόνα Του την Τρίτη ημέρα του Πάσχα, την Λαμπροτρίτη... Τον Άγιο Νικόλαο, Τον είχαν δέσει σε μία καρυδιά, Τον εκεντούσαν με τις λόγχες και Αυτός βλέποντας να πριονίζουν τον Αγαπημένο Του Ηγούμενο, άφησε την τελευταία Του πνοή. Ήταν 9 Απριλίου 1463. Κατόπιν έβαλαν φωτιά εις το Μοναστήρι και έφυγαν.
Η μνήμη Τους εορτάζεται κάθε χρόνο την Τρίτη της Διακαινησίμου εβδομάδος, δηλαδή, της εβδομάδος αμέσως μετά το Πάσχα.
Την τρίτη περίοδο:
Από το 1964 και μετά, εις το προσκύνημα εγκατεστάθησαν κάποιες ευλογημένες μοναχές, και σιγά-σιγά, έκτισαν το περίφημο Μοναστήρι «των Νεοφανών Αγίων: Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης»!!!
Τις ευχαριστίες μας εις τον αγαπητό Γεώργιο Λ. γιά τις όμορφες φωτογραφίες, οι οποίες ελήφθησαν τον Ιανουάριο του 2025.
